Viering voor thuis – Van dagdromen en wissels omzetten

Ds. Aries van Meeteren is gefascineerd door mensen die het roer omgooien en een andere richting inslaan. Hoe kom je daartoe, vraagt hij zich af. Luister hier naar de viering of lees de tekst direct onder de player.

Online-viering Kerk met de Beelden, week 3

Van harte welkom bij deze viering voor thuis van de Kerk met de Beelden. Fijn dat u luistert. Laten we om te beginnen een moment stil worden.

Met het risico dat ik voor gek word versleten
geloof ik dat alles ooit mooi wordt en goed.
Met de moed van de wanhoop en tegen beter weten in
blijf ik geloven, omdat dat wel moet.
Ik blijf maar geloven omdat dat wel moet.
Ik blijf maar geloven omdat ik dat wel moet

Jeroen van Merwijk

Lieve mensen,

Mensen dromen vaker en anders in coronatijd, las ik ooit. Deels omdat ze vaker thuiswerken en dus geen wekker hoeven te zetten. Ze worden dan op een meer natuurlijke manier wakker, wat kennelijk iets doet met hun dromen. Maar het heeft niet alleen met slaapritme te maken.

Het komt ook doordat we minder vaak buiten komen en ’s avonds vaker thuis blijven. Ook dat verandert onze slaap (dat wordt wat als er een avondklok komt). Maar bovenal heeft het ermee te maken dat we meer piekeren als gevolg van het coronavirus. We zijn onzeker over de toekomst en maken ons zorgen. En daardoor dromen we intenser, zeggen slaapdeskundigen.

Sofie

Zijn we misschien ook vaker gaan dagdromen, vraag ik me dan af. Fantaseren we meer over een andere tijd, een nieuwe toekomst en wat we eigenlijk zouden willen? Of doen we dat niet anders of vaker dan vroeger? Geen idee.

Nu kom ik wel regelmatig verhalen tegen van mensen die dromen over een ander leven. Over het omzetten van een wissel. En een aantal van hen doet dat daarna ook werkelijk. Ze gaan te rade bij zichzelf en zoeken een nieuwe weg. Zelfs in coronatijd.

Ik vind het mooi hoe mensen die veerkracht kunnen aanboren. Maar hoe doen ze dat? Hoe komen ze aan de moed om de sprong te wagen? Hoe vinden ze ruimte om te zoeken naar wat er nog kan? Of nog méér kan? Daar wil ik het over gaan hebben.

De eerste lezing is Marcus 1, de verzen 21 tot en met 28

Jezus en zijn eerste leerlingen gingen op weg naar Kafarnaüm, en op de eerstvolgende sabbat ging hij naar de synagoge en onderwees er de mensen. Ze waren diep onder de indruk van zijn onderricht, want hij sprak hen toe als iemand met gezag, niet zoals de schriftgeleerden. Er was in de synagoge ook een man die bezeten was door een onreine geest, en hij schreeuwde: ‘Wat hebben wij met jou te maken, Jezus van Nazaret? Ben je gekomen om ons te vernietigen? Ik weet wel wie je bent, de heilige van God.’ Jezus sprak hem streng toe en zei: ‘Zwijg en ga uit hem weg!’ De onreine geest deed de man stuiptrekken en verliet hem met een luide schreeuw. Iedereen was zo verbijsterd dat ze tegen elkaar zeiden: ‘Wat is dit allemaal? Een nieuwe leer met groot gezag! Zelfs als hij onreine geesten een bevel geeft, wordt hij gehoorzaamd.’ Het nieuws over Jezus verspreidde zich algauw overal in Galilea.

Nieuwe Bijbelvertaling

De tweede lezing is het vervolg van de eerste lezing, Marcus 1, de verzen 29 tot en met 38

Toen ze uit de synagoge kwamen, gingen ze rechtstreeks naar het huis van Simon en Andreas, samen met Jakobus en Johannes. Simons schoonmoeder lag met koorts in bed, en ze spraken met Jezus over haar. Hij ging naar haar toe, pakte haar hand vast en hielp haar overeind. Toen verliet de koorts haar, en ze begon voor hen te zorgen. ’s Avonds laat, toen de zon al was ondergegaan, brachten de mensen alle zieken en bezetenen naar hem toe; alle inwoners van de stad hadden zich bij de deur van het huis verzameld. Hij genas vele zieken van allerlei kwalen en hij dreef veel demonen uit, maar stond ze niet toe om iets te zeggen, want ze wisten wie hij was. Vroeg in de ochtend, toen het nog helemaal donker was, stond hij op, ging naar buiten en liep naar een eenzame plek om daar te bidden. Maar Simon en de anderen die bij hem waren, gingen hem vlug achterna, en toen ze hem gevonden hadden zeiden ze tegen hem: ‘Iedereen is naar u op zoek!’ Toen zei hij: ‘Laten we ergens anders heen gaan, naar de dorpen hier in de omtrek, zodat ik ook daar het goede nieuws kan brengen. Daarvoor ben ik immers op weg gegaan.’

Nieuwe Bijbelvertaling

Lieve mensen,

Al jaren ben ik gefascineerd door mensen die een bijzondere stap zetten in hun leven. Bijvoorbeeld op het gebied van hun carrière. Zoals de bestuursvoorzitter van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) die aan de slag gaat als leraar in het speciaal onderwijs. Of een voormalig staatssecretaris van justitie die buschauffeur wordt. Of een universitair hoofddocent filosofie die vlak voor zijn pensionering een jaar werkt als schoonmaakhulp in de thuiszorg.

Telkens denk ik: ‘Hoe kom je erop?’ Of: ‘Hoe kom je ertoe?’ Maar als ik hun verhalen lees, blijkt dat ze vaak al langere tijd met de gedachte spelen om nieuwe wegen in te slaan. Maar steeds komt het er niet van. Ze zijn bezet. Het ontbreekt hen aan ruimte om de gedachte aan een andere richting toe te laten. Of om de moed te vinden de wissel om te zetten. Eerst moet er iets gebeuren om hen het laatste zetje te geven.

Foto: Handige Harry (Wikipedia)

Zoals Fred Teeven die na de bonnetjesaffaire aftreedt als staatssecretaris van justitie, een ongeluk krijgt en na een hersenoperatie denkt: wat wil ik nog met de rest van mijn leven? En dan besluit hij zijn jongensdroom te volgen. En zo wordt hij buschauffeur in Haarlem en omstreken.

Merel van Vroonhoven verruilt haar bestuursfunctie bij de AFM voor een lerarenbaan vanwege haar zoon die op het speciaal onderwijs zit. Ze heeft gezien hoeveel verschil leerkrachten maken in het leven van hun leerlingen. En Van Vroonhoven mist precies dát in haar kantoorwerk.

Ook filosoof Hans Harbers zoekt meer dienend werk. Met zijn overstap naar de thuiszorg haakt hij aan bij iets wat altijd al in hem heeft gezeten. Thuis maakt hij ook schoon en onderweg ruimt hij vaak rommel op die hij op straat ziet liggen, vertelt zijn vrouw tenminste in een interview.

Teeven, Van Vroonhoven en Harbers geven gehoor aan iets in zichzelf en zetten een stap die niet bij iedereen in hun omgeving wordt begrepen. Het is bij alle drie gaan kriebelen. Er is geen echte onvrede – ze zouden gewoon op oude voet kunnen doorgaan – maar er sluimert wel een gevoel dat ze de bakens moeten verzetten. Niet omdat ze op straat zijn beland of vanwege een andere oorzaak van buitenaf, maar omdat ze iets missen.

Afbeelding: Pixabay

Wat me misschien nog het meest opvalt aan hun verhalen is dat ze geen van drieën het roer echt helemaal omgooien. Teeven is op het moment van zijn overstap nog volop actief als bedrijfsadviseur. En dat is hij blijven doen. Ook Van Vroonhoven hangt haar eerdere ervaring niet definitief aan de wilgen als ze voor de klas gaat staan. Zo zit ze nog in meerdere raden van toezicht. En de filosoof combineert zijn job in de thuiszorg met werk als gastspreker, dagvoorzitter en moderator.

Kortom, je hoeft jezelf niet volledig opnieuw uit te vinden om wat meer zin te ervaren, met iets meer voldoening te leven, om het idee te krijgen dat je verschil maakt. Bijstellen kan soms al genoeg zijn. En ik denk dat dit niet alleen geldt voor wie nog jong is. Regelmatig lees ik verhalen van mensen die na een werkzaam leven thuis zijn komen te zitten en na een tijdje de muren op zich af voelen komen. Ze pakken weer wat op, vrijwillig of betaald. Zomaar een paar uurtjes soms. Maar wel op hun eigen voorwaarden. En dat maakt het verschil.

Foto: Pxhere

Leven is kunnen bewegen, dicht Esther Jansma. Hoe kom je daartoe? Door met aandacht en liefde te luisteren naar wat in je leeft. Naar wat je voelt dat je eigenlijk moet doen. En daar niet voor weg te lopen, hoe moeilijk dat ook kan zijn.

Laten we met bovenstaande voorbeelden in het achterhoofd eens kijken naar het verhaal van Jezus dat we zojuist hebben gelezen. Vaak horen we de verhalen over de genezing van de man in de synagoge en de schoonmoeder van Petrus als twee losse vertellingen. Maar in de Nieuwe Bijbelvertaling staan ze bij elkaar als één verhaal.

Daardoor ontstaat een mooi zicht op wat je zomaar een dag uit het leven van Jezus zou kunnen noemen. Het is zelfs de eerste werkdag die staat beschreven in Marcus. Jezus is nog maar net gedoopt, heeft zich in de woestijn bezonnen op ‘hoe nu verder’ en besluit om niet langer zijn vader op te volgen als timmerman maar als leraar door het leven te gaan. En dan staat Hij voor de vraag hoe hij dat invult.

A. van Deursen, Schoolatlas voor Bijbelse geschiedenis, Uitg. J.B. Wolters Groningen Batavia, 1940 (CC4)

Jezus blijkt op dag één bijzonder succesvol, zo lezen we. Zijn leer werkt bevrijdend. Iemand in de synagoge die bezeten is van gedachten die hem ziek maken, leert Hij los te laten. De man sputtert en verzet zich, want het valt niet mee om denkbeelden op te geven, ook al belemmeren ze hem nog zo. Maar de man durft het uiteindelijk toch aan, zich misschien optrekkend aan de overtuigingskracht van Jezus en de mensen zijn onder de indruk.

Daarmee is het nog niet klaar. Petrus neemt Jezus mee naar zijn huis waar zijn schoonmoeder met koorts op bed ligt. Koorts is in die tijd iets ongrijpbaars en wordt daarom wel gezien als iets demonisch. De vrouw is net als de man in de synagoge bezeten, zou je kunnen zeggen. Ook zij wordt zo in beslag genomen door iets dat ze niet toekomt aan wat ze eigenlijk zou willen doen. Volgens het verhaal slaagt Jezus erin haar haar leven weer in eigen hand te laten nemen.

Maar dan Jezus zelf. Het succes is zo overweldigend dat ook Hij ‘bezeten’ dreigt te raken. Bezet door al die mensen die willen dat hij hun zieken geneest. “Alle inwoners van de stad hadden zich aan de deur van Petrus’ huis verzameld”, lezen we. Nu telt Kafarnaüm, waar het verhaal zich afspeelt, in die tijd naar schatting nauwelijks meer dan 1000 inwoners. Maar toch. Marcus schetst een indringend beeld van het enorme beroep dat op Jezus wordt gedaan.

Welcome Images (Wikipedia)

Ik moet denken aan een onthutsende scene uit de musicalfilm Jesus Christ Superstar waarin Jezus wordt overspoeld door mensen die willen dat Hij hun problemen oplost. Hij kan dat toch zo goed? En ze zingen zinnen als: “Ik ben leeg, kom en geef me hoop. Ik ben zoek, kom en wijs de weg. Ik heb pijn, kom en kus het af. Ik ben bang, kom en hou me vast.” Om dan door elkaar te roepen: “Raak me aan, en bevrijd me nu! Pak me vast en bestraf me nu! Neem me mee en bemin me nu! Red mijn ziel en beloon me nu!”

De arme Jezus wordt bedolven onder de mensenmassa en roept uit: “Er zijn er teveel! Veel te veel! Nee! Laat me! Ik heb zo weinig over! Geef me adem! Nee, zo stik ik!” In de film schreeuwt hij nog: “Laat me met rust!” De Nederlandse musicaltekst van Daniël Cohen laat hier Jezus uitroepen: “Genees jezelf!”

Het is natuurlijk de kijk van de musicalmakers. Maar zo’n raar beeld is het niet. De volgende ochtend knijpt Jezus er tussenuit en bedankt voor nog zo’n hectische dag als zijn leerlingen hem komen vertellen dat iedereen naar Hem op zoek is.

Foto: Pixabay

En misschien is er nog meer aan de hand. Na de retraite in de woestijn, waarin Jezus nadenkt over zijn missie, trekt Hij rond het Meer van Galilea. Dat is wat Hij moet gaan doen, zo heeft hij gevoeld: in beweging blijven. Maar al op zijn eerste werkdag lijkt het of iedereen liever heeft dat hij vanuit huis werkt, het huis van Petrus, wat in sommige verzen ook Jezus’ huis wordt genoemd. Maar Jezus wil nergens worden vastgezet. In een ander evangelie zegt Hij: “Vossen hebben holen en de vogels hebben nesten, maar de Mensenzoon kan zijn hoofd nergens te ruste leggen.”

Petrus en Andreas zouden het wel zien zitten als de onverwacht populaire rabbi vanuit hún huis zou gaan werken. Dat zou ook op hen afstralen. En de dorpelingen zouden het wel wat vinden om altijd een beroep op Jezus te kunnen doen. Maar Hij voelt dat Hij daar niet op moet ingaan. Het zou hem klemzetten. Rondtrekken is wat Hij wil doen. Zelf het initiatief houden. Hoe onzeker dat ook is, want in Kafarnaüm heeft Hij weliswaar succes, maar dat kan in andere dorpen heel anders zijn.

Marcus propt de hele vertelling in één hoofdstuk en laat alles op één dag afspelen, suggererend dat het zelfs de eerste echte werkdag van Jezus is. Ik denk dat Marcus zo des te scherper de tegenstelling wil aanzetten tussen vrij en onvrij, je eigen leven leiden en bezet zijn door wat anderen vinden wie je bent en wat je moet doen – bezeten zijn zo je wilt.

Afbeelding: Pixabay

Mooi vind ik dat Jezus in het verhaal evenmin aan het probleem ontkomt. Hij zoekt de oplossing in retraite. Hij had zich na Zijn doop al eens teruggetrokken. Maar het is niet genoeg om maar één keer te reflecteren op je leven. De weg die je gaat is een aaneenschakeling van kruispunten en vraagt om voortdurende aandacht. En na zijn ‘eerste werkdag’ zoekt Jezus opnieuw de eenzaamheid om die zachte stem van binnen beter te kunnen horen waaraan Hij zich wil toevertrouwen.

Ik begon mijn verhaal met drie mensen die ook luisterden naar hun gevoel en een andere weg insloegen. Deden ze dat van de ene op de andere dag? Nee. Daar groeiden ze geleidelijk naar toe. Bijvoorbeeld tijdens momenten van reflectie, bijvoorbeeld onder de douche, tijdens het bijhouden van een dagboek, tuinieren, een strandwandeling en ja, ook tijdens gebed of meditatie.

Het vergt moed om naar die stem van binnen te luisteren. Want die wordt wel eens overwoekerd door de neiging om alles bij het oude te laten. Dat is wel zo veilig. Of om te doen wat anderen van ons verlangen. Dan komt er geen ‘praat’ van. Maar we kúnnen een andere richting in te slaan als we het gevoel krijgen klem te zitten. Al was het alleen maar door een andere houding aan te nemen tegenover wat ons hindert.

We hoeven ons niet te laten bepalen door het verleden, door eerdere beslissingen, illusies of door wat anderen vinden. We zijn uitgenodigd tot bevrijding, om tot z’n recht te laten komen wat we in ons hebben en ons tot ons maakt. En tot het vertrouwen om te kunnen kiezen voor wat voor ons de weg is om te gaan.

Moge het zo zijn,
Amen

Ik wil graag, bij wijze van gebed, lezen de woorden van een gedicht van René van Loenen

Dat wij onszelf gewonnen geven
aan het bevrijdende bestaan,
aan wat ons uitdaagt om te leven.
Dat wij de stille roep verstaan.

Dat wij versteende zekerheden
verlaten om op weg te gaan.
Dat niet de greep van het verleden
ons achterhaalt en stil doet staan.

Omdat de huizen die wij bouwden
geen onderkomen kunnen zijn.
Omdat het bloedeloos vertrouwde
ons achterdochtig maakt en klein.

Dat wat wij hebben ons niet gijzelt,
dat wij van elke dwang bevrijd
naar onbekende plaatsen reizen.
Dat Gij ons onderkomen zijt.

René van Loenen, Lied 816 (Nieuwe Liedboek)

Ik wil deze viering voor thuis graag afsluiten met een zegenbede.

Ga met God en Hij zal met je zijn
jou nabij op al je wegen
met Zijn raad en troost en zegen.
Ga met God en Hij zal met je zijn.
Amen

Lied 416 (Nieuwe Liedboek)

Aries van Meeteren

Tags: , ,

Related posts

Comments are currently closed.

Top