Hoe vaak heeft u ze al gezien, die eeuwige kerstfilms? Scrooge, Love Actually, Home Alone, Bridget Jones of voor mijn part het eerste deel van Die Hard dat ook zo vaak in december op de buis komt? Stuk voor stuk films die kerst schaamteloos clichématig associëren met de knusheid van sneeuw, kerstbomen, Santa Claus, cadeaus en familiebezoek. Steeds gebeurt er iets, wat die gezelligheid bedreigt en dan zorgt de held er uiteindelijk voor dat kerst toch fijn kan doorgaan. Merry Christmas.
Eerlijk gezegd hou ik er niet zo van. Een poosje terug zag ik Children of Men, een film uit 2006 naar het (bijna) gelijknamige boek van P.D. James. Ik was er ondersteboven van. En als ik door een film ben getroffen, zit ik altijd de complete aftiteling uit en laat ik in gedachten het verhaal nog eens de revue passeren. En ik dacht: ligt het nu aan mij of is dit eigenlijk een kerstfilm, hoe onwaarschijnlijk ook?
DVD Doosje van de film Children of Men (Universal Pictures)
Profetisch
De film flopte toen hij uitkwam. Children of Men draaide in zo weinig zalen dat de producent er zijn geld niet uithaalde. Maar in de loop van de jaren groeide de waardering voor de prestatie van de Mexicaanse regisseur Alfonso Cuarón en zijn cast. Inmiddels heet de film een moderne klassieker. Misschien ook wel omdat Children of Men profetisch aandoet. Het verhaal speelt in 2027. En het is al bijna zover.
Anno 2027 is de wereld veranderd in een dystopie. Er heeft een soort Apocalyps plaats gevonden en zo’n beetje de hele wereld is vergaan, behalve het Verenigd Koninkrijk. En dus willen alle mensen daarheen. Een totalitair regime sluit alle immigranten op in kampen. Er zijn rebellen die zich daartegen keren, maar een aantal van hen blijkt eigenlijk geen haar beter dan de overheid.
Virus
Bron van alle leed is een ontwrichtend virus dat mensen onvruchtbaar heeft gemaakt. Dan blijkt onder de immigranten, geheel tegen alle verwachting in, toch een vrouw zwanger te zijn. Alles draait er vervolgens om de vrouw in veiligheid te brengen waar zij haar kind kan baren. Wat heel moeilijk blijkt, want het regime zit achter haar aan – ze is een verboden immigrant – terwijl de rebellen een eigen agenda hebben.
Ik zal niet het hele plot verklappen. Maar er is een hoofdpersoon, Theo (waar het Griekse woord voor God in zit), die via de vrouw en haar kind probeert de wereld te redden. Hoe? Door haar naar een geheime plek te brengen waar wetenschappers in het geheim proberen om iets te doen tegen de menselijke onvruchtbaarheid. En als een soort Christusfiguur laat Theo daarbij het leven. Of toch niet? Op de valreep verschijnt een schip waarmee moeder en kind uiteindelijk de wetenschappers kunnen bereiken. Het schip blijkt Tomorrow te heten. Einde. Aftiteling.
Slotscène van Children of Men (Universal Pictures)
Nieuw begin?
Het verhaal is spannend en aangrijpend. Dystopisch, maar met een zilveren randje, als een regenwolk waarachter je al iets van de zon kunt zien. Want die ene vrouw en haar pasgeboren kind verbeelden de hoop die er desondanks is. Eigenlijk is de film een prachtige metafoor voor wat de Duits-Amerikaanse filosoof Hannah Arendt nataliteit noemt, ‘geboortelijkheid’, het uitgangspunt dat we altijd een nieuw begin kunnen maken – iets waar volgens Arendt elke baby het bewijs van is.
Children of Men belicht zo de hoop in een hopeloze wereld. Hoop op een nieuw begin, dat kwetsbaar is en hulp nodig heeft. De film stopt als het schip Tomorrow in beeld komt. Lukt het om aan boord te komen? Overleeft Theo misschien toch? Slagen de wetenschappers in hun opzet? De film biedt geen gemakkelijk eind goed al goed. De gedroomde nieuwe start blijft nog een belofte, een droom die niet wordt ingelost. Nog niet. Of toch misschien?
Ik hou wel van dit soort open eindes. Die laten nog wat aan de eigen fantasie over. Het gaat volgens mij om de belofte dat steeds een nieuw begin mogelijk is, zoals verbeeld door die onverwacht zwangere vrouw in de film – een lichtpuntje in de totale duisternis van het Verenigd Koninkrijk anno 2027. Het gaat om hoop in een wereld waaruit elk perspectief verdwenen lijkt te zijn. Een prima kerstfilm wat mij betreft.
Aries van Meeteren